D Vitamini

D vitamini

Son zamanlarda adından sıklıkla bahsettirilen D vitamininin kemik sağlığının korunması dışında da birçok özelliği bulunuyor. Bu özellikler arasında; depresyon eğilimini azaltmak, kas fonksiyonlarının gelişmesine katkıda bulunmak, bağışıklık sisteminin baskılanmasını engellemek, ağız ve diş sağlığının korunmasına yardımcı olmak, kan kalsiyum değerlerinin optimal aralıkta durmasını sağlamak yer alıyor. D vitamininin bizlere sağlamış olduğu tüm bu yararlara bakacak olursak, özellikle ülkemizde D vitamininin salgılanmasını sağlayan ışınların gelmediği bu aylarda takviye kullanımına özen göstermemiz gerekir.

D vitamini steroid yapılı bir hormon olup, vücudumuzun güneşten gelen UVB ışınları ile teması sonrası kolesterol ile aktifleşerek üretilir. Bu nedenle de güneşin D vitamini sentezinde önemli bir yeri olduğu açık olarak görülür. Fakat Türkiye’ye kasım ile mayıs ayları arasında yeterli miktarda UVB ışını gelmemektedir. Bu durum, bizlerin bu aylarda D vitamini eksikliği yaşama ihtimalimizi bir hayli arttırır.

D vitamininin D3 ve D2 olarak iki farklı formu bulunur. D3 formu sadece hayvansal kaynaklarda bulunurken, D2 formu bitkisel kaynaklarda bulunabilir. 2016 yılında yapılan bir araştırmaya göre D3 formu D2 formuna göre %83 daha güçlü bir form. D3’ün bu özelliği onun kemiklerde en az 2-3 kat daha fazla depolanmasını sağlıyor. Aynı zamanda D2’ye göre vücutta aktif forma çok daha kısa sürede dönüşüyor. Bu nedenle de beslenme uzmanlarının ve hekimlerin D vitamini takviyesi olarak D3 formunu tercih ettikleri görülüyor. Fakat şöyle bir durum daha var ki, D3’ün de aktif forma dönüşebilmesi adına magnezyum takviyesi çok büyük önem taşır. D3’ün depo formdan aktif forma dönüşebilmesi magnezyum takviyesi ile alınması gerekir. Aynı zamanda D vitamininin böbreklerde depolanarak kemik ve dişlere gelmesini engelleyen bir durum daha vardır. Bu da K2 formu olarak alınmamasıdır. D vitamini, D3K2 formu olarak alındığında, K2’nin emilim metabolizmasındaki görevi sayesinde D vitamininin diğer dokulara geçişi sağlanır.

 Tüm bu sebeplere bakıldığında D3K2 formunun D vitaminin referans değer aralığında olması adına kullanımını önerilmektedir. Peki D vitamininin referans aralığı nedir? Eksikliği nasıl anlaşılır? Bu sorulara cevap olarak kan tahlili sonuçlarındaki aralıklara bakmak yeterli değildir. Genel anlamıyla 30 ng/mL kan tahlillerindeki normal düzey olarak karşımıza çıkar. Fakat biz bu düzeyin 70-80 ng/mL aralığında olmasını isteriz. Bu nedenle de D vitamini düzeyini normal referans değerine yükseltmek adına; ihtiyacınıza göre damla, hap ya da ampul formunu kullanabilirsiniz. Bu noktada bir beslenme uzmanına danışmanız sizler için en sağlıklı tercih olacaktır.

Çocukların İştahlarını Arttıran Yöntemler

Çocukların İştahlarını Arttıran Yöntemler Nelerdir?

Çocuklarda bazı dönemlerde gelişim sürecine ya da psikolojik durumlara bağlı olarak iştahsızlıklar görülebilir. Çocukların gelişim süreçlerinin iştahsızlıkları nedeni ile kötü etkilenmemesi halinde genellikle bu durumun belirli bir süre içerisinde kendiliğinden geçtiği bilinir. Fakat çocuklarda görülen bu iştahsızlık durumu, bir süre sonra bazı rahatsızlıkları da beraberinde getirebilir. Bu rahatsızlıklar arasında en sık; idrar yolu enfeksiyonlarının, kulak, burun ve boğaz ağrılarının yer aldığı görülür. Aynı zamanda yutma güçlüğüne neden olan bazı durumlar, vitamin ve mineral eksiklikleri de iştahsızlığın oluşma sebepleri arasında yer alırlar. Çocuklarda görülen çinko eksikliği, psikolojik bazı sorunlar, aile içi sorunların çocuklarda bıraktığı sosyal etiler de iştahsızlık oluşumu nedenleri arasında gösterilirler.

Peki Çocukların İştahlarını Arttırmak İçin Hangi Yöntemler Kullanılmaktadır?

Çocukların iştahlarını arttırmak için biz uzmanların önerdikleri bazı yöntemler bulunur. Bu yöntemlerden bazıları şunlardır;

  • Çocukların belirli besin gruplarını yemek istememeleri ve ilerleyen süreçlerde o besinlere karşı iştahsızlık göstermeleri durumunda, besinlerin farklı şekillerde sunulmasını önerebiliriz. Örnek olarak yoğurt tüketmek istemeyen çocuklara, meyveler ile tatlandırılarak verile bilinir. Ya da yumurta tüketmek istemeyen çocuklara muz, yulaf unu ve yumurta ile sağlıklı pankekler hazırlanabilir.
  • Çocuklara yemek yemeleri konusunda ısrarcı olunmaması, yemek yemenin sonucunda ödül verilerek yemeğin ödülle bağdaşlaştırılmaması gerekir.
  • Çocukların yemek öncesinde çok fazla miktarda sıvı tüketmelerine izin verilmemesi önerilir. Bu sayede iştahları yemek öncesinde kapanmamış olur.
  • Çocuklara yemeklerin ilgi çekici sunumlar ile ya da şekillendirmeler yapılarak verilmesi de iştah arttıran yöntemler arasındadır.

Çocukların İştahlarını Arttıran Besinler Nelerdir?

Çocukların iştahının arttırılması için kullanılan yöntemler arasında beslenme planlarının düzenlenmesi de yer alır. Bu anlamda iştah arttırıcı ve besin değeri yüksek besinlerin beslenme planlarında yer almaları sağlanır. Bu besinler arasında en önemlileri şunlardır;

  • Yumurta ve Kırmızı Et: Çocukların gelişimlerinin tamamlanması adına protein tüketimlerinin önemli bir yeri olduğu bilinen bir gerçek. Aynı zamanda protein içerikli besinlerin çok fazla çeşitte hazırlanabildikleri bilindiğinden, çocukların sevdikleri şekillerde hazırlanarak iştahlarının açılması sağlanabilir. Protein kaynakları arasında bitkisel ve hayvansal olmak üzere; yumurta, peynir, kırmızı ve beyaz et, nohut, kuru fasulye gibi pek çok besin yer alır.
  • Meyve ve Sebzeler: Çocuklarda oluşan iştahsızlık durumunun mineral ve vitamin eksikliği dolayısıyla da oluşabileceği bilindiğinden meyve ve sebze tüketimine önem verilmesi gerekir.
  • Kalorisi Zengin Besinler: İştahsızlık sorununun azalması ve çocukların bu süreç içerisinde yeterli miktarda kalori alımının sağlanması için; ev yapımı meyveli yoğurt, fıstık ezmesi, kuru fasulyeli kek, ev yapımı hamburger ve pizza gibi pek çok iştah arttırıcı besinler hazırlanabilir.

İnek Sütü Zararlı Mı?

İnek Sütü Zararlı Mı?

Son zamanlarda inek sütünün insan sağlığına zararlı olduğu ile ilgili çok fazla sayıda görüş ortaya atılmaya başlandı. Bu görüşler arasında çoğunlukla, sütün içeriğinin insan vücudunun sindiremeyeceği besin ögeleri ve enzimler ile dolu olduğu var. Sütün içeriğine bakıldığında; steroid, pestisit, sentetik koruyucu, veteriner ilaçları, antibiyotik ve katkı maddeleri gibi zararlı pek çok madde olduğu görülebilir. Sütü kimyasal bir kokteyl haline getiren bu maddelerin ana kaynağı ise inekler. Günümüzde ineklerden doğal yollarla elde edilen sütün tüm dünya nüfusuna yetmesi imkânsız. Bu nedenle ineklerden beklenen bu yüksek oranda süt üretme yeteneği ancak ilaçlar ve iğneler ile mümkün olabiliyor. İneklere hem yetersiz besin verilmesi hem de fazla süt üretmelerine teşvik etmek için ilaç verilmesi, sütlerin içeriğinde pestisit kalıntılarının yer almasına yol açıyor. Bu durumda düzenli inek sütü tüketimi ile insanlarda antibiyotiklere karşı bir direnç gelişimi söz konusu olabiliyor.

 Sütün ineklerle ilişkilendirilen bir diğer önemli noktası da çok fazla miktarda büyüme hormonu içermesi. Bir insanın gelişimini tamamlaması yaklaşık 20 yıl sürerken, bir buzağının gelişimi 4 ay kadar sürüyor. Bu durumda zaten buzağının tüketmesi için üretilen inek sütünün insanlar tarafından tüketilmesi fazla miktarda büyüme hormonunun vücuda alınmasına neden olur. Bu büyüme hormonu yoğurt, peynir gibi fermente ürünlerde oksijensiz solunum yapan bakteriler tarafından tüketilebilir. Bu nedenle yoğurt, ayran, peynir gibi süt ürünlerinin tüketimine daha ılımlı bakılır. İleriki süreçlerde ise, büyüme hormonunun vücutta birikmesi ile birlikte olası bir kanser hastalığı durumunda hücrelerin daha hızlı bölünmesine ve dolaylı olarak kanserin ilerlemesine neden oluyor. Bu durum, bazı doktorların sütün kanser yaptığını açıklamaları nedenleri arasında.

İnek sütüne bir diğer açıdan baktığımızda ise dünya nüfusunun en az %65’inde bulunan laktoz intoleransı konusu ön plana çıkıyor. İnsanların doğumdan bir süre sonra sütten kesilmeleri ile laktoza artık ihtiyacı olmadıkları ve bu nedenle de büyük oranlarda laktoz ekspresyonu ile doğdukları söyleniyor. Bu durum laktoz intoleransının en büyük göstergelerinden biri. Aynı zamanda sütün içerisinde bulunan kazeinin de bağımlılık yaptığına dair çok fazla sayıda araştırma mevcut. Kazeinin tüketimi ile beyinde morfin benzeri kazomorfinler oluşur ve bu da bağımlılığa sebep olur. Yine hormonlarda olduğu gibi kazeinin de kanser hücresi oluşumunu desteklediği bilindiğinden, sütün kanser yapıcı etkisine katkıda bulunuyor. Tüm bu nedenlere bakıldığında; inek sütü tüketimi yerine soya sütü, badem sütü, yulaf sütü gibi bitkisel kaynaklı sütlerin tüketimini öneriliyor.

Ekmek Bağımlılığı

EKMEK BAĞIMLILIĞI

Ekmek, bildiğimiz gibi glisemik indeksi yüksek olan besinler arasında yer alır. Bu nedenle de kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltip düşürebildiğinden fazla miktarda tüketilmemesini tavsiye ediyoruz. Fakat ekmek bağımlılığı konusunda glisemik indeksten daha önemli bir şey var o da gliadin. Gliadin, ekmekte yüksek oranda bulunan gluteni oluşturan proteindir. Gliadinin sindirimi sırasında vücutta exorphin salgılanır. Exorphin, vücutta afyona benzer bir uyuşturucu madde etkisi yaratır. Bu madde kişinin tüketim sırasında fark edemeyeceği kadar az miktarda salgılansa da kan beyin bariyerini geçer ve opoid algılayıcılara ulaşır. Bu nedenle de merkezi sinir sistemini uyararak bağımlılığı başlatır.

Ekmek bağımlılığının vücutta oluşturduğu bir diğer önemli değişim ise insülin salgısıdır. Özellikle beyaz ekmek tüketiminden sonra kısa bir süre içinde vücutta açlık hormonu olarak da bilinen insülin salgılanır. Ekmeğin her gün tüketilmesi ve bağımlılık merkezinin uyarılması sonrasında ise kişide insülin direnci gelişebilir. Aynı zamanda ekmek tüketiminden sonra oluşan yüksek kan şekeri seviyeler açlık duyusunun tetiklenmesine yol açar. Bu nedenle ekmek tüketiminden sonra kan şekerinin dalgalanması sonucunda 3-4 saat içerisinde tekrardan açlık hissedilir. Ve bağımlılık merkezinin uyarılması nedeniyle de yapılacak olan ara öğünde genellikle karbonhidrat tercih edilir. Bu durum sonucunda da kişinin günlük olarak alması gereken protein ve yağ kaynaklarını karşılayabilmesi mümkün değildir.

Aynı zamanda gliadinin bağışıklık merkezinin savaştığı, antijenik bir proteindir. Bu nedenle de kişinin bağışıklık sistemi gliadini yok etmek adına çaba sarf eder. Protein yapılı olması ve ekmeğin ana bileşenlerini oluşturması nedeniyle de daha fazla besin elde etmek için, ekmekteki oranı günümüzde giderek artmaktadır. Artan gliadin oranı ile birlikte bağışıklık sisteminin savaşması zorlaşır ve bu durum da çölyak hastalığına zemin oluşturur. Aynı zamanda hazımsızlık, şişkinlik, dışkılama sorunları, sindirim sistemi problemleri, bağışıklık düşmesine bağlı mevsimsel hastalıklara yakalanma olasılığının artması gibi pek çok sağlık problemi de görülebilmektedir.

Peki ekmek bağımlılığını azaltmak için neler yapılabilir?

Öncelikli olarak tüketilen ekmeğin kalitesini arttırmak ilk aşamada yapılacak en kolay bağımlılık bırakma yöntemlerinden. Bu aşamada protein değeri yüksek, karbonhidrat değeri az olan ekmeklerin tercih edilmesi gerekir. Eğer ekmek yemeden kendini tok hissedemiyor ve ekmek tüketiminden sonra da canınız tekrardan karbonhidrat çekiyor ise de ekmek tüketiminizi sınırlamanız gerekir. Bağımlılık merkezinin uyarılmaması ve vücudun bu duruma alışması adına ekmeği bir süre hayatınızdan çıkarmalısınız. Bu süreçte ekmek grubundan alamadığınız B grubu vitaminlerini baklagillerden ve kuru yemişlerden karşılayabilirsiniz.

Melatonin Eksikliği

Melatonin nedir, ne işe yarar?

Karanlık hormonu olarak da bilinen melatonin, beynin epifiz bezinden üretilen ve uyku düzeni sağlayan bir hormondur. Diğer tüm hormon çeşitleri gibi melatonin hormonunun da asıl görevlerinden biri, vücut işleyişinin olağan şekilde devam etmesini sağlamaktır. Fakat melatonin hormonunda diğer bazı hormonlardan farklı olarak ışığın, hormon üretiminde büyük etkisi bulunur. Epifiz bezinden salgılanan melatonin hormonu, bu görevi pineolasit hücreleri sayesinde gerçekleştirir. Fakat bu hücreler ışığa yüksek oranda duyarlılardır ve ışık uyaranının beyne ulaşması halinde hormon üretimini keserler. Bu nedenle melatonin hormonunun salgılanması için en önemli etken, karanlık bir ortam ve doğru saat aralığıdır. Doğru saat aralığına bakıldığında, bu durumun kişiden kişiye değiştiği bilinmekle birlikte genellikle 23:00 ile 05:00 saatleri arasında salgılandığı biliniyor.

Melatonin hormonunun vücutta ne işe yaradığına baktığımızda karşımıza; bağışıklık sisteminin düzenlenmesi, iltihaplanmanın azaltılması, yağ hücrelerinin düzelmesi, kanser riskinin azaltılması ve tümör hücrelerinin büyümelerinin kısıtlanması gibi pek çok hayati görev karşımıza çıkar. Melatoninin bu görevlerine bakıldığında, uyku kalitemizin vücudumuz için ne kadar önemli olduğunu anlaşılmaktadır.

Melatonin takviyesi alınmalı mıdır?

Kişilerde düzenli ve iyi bir uyku uyunmadığı zamanlarda; konsantrasyon bozuklukları, dengesiz beslenme, kendini yorgun ve enerjisiz hissetme, depresyona yatkınlık, tansiyon rahatsızlıkları, vücut ödeminde ve kiloda artış, kilo kontrolünü sağlamada zorluk gibi pek çok olumsuz durum oluşabilir. Bu durumların önüne geçmek adına günlük 0,5 ile 10 mg arasında melatonin takviyesi tavsiye edilebilir. Bu sayede uyku düzeni sağlanarak, uykusuzluğun beden sağlığında meydana getirdiği olumsuz durumlar ortadan kaldırılabilir.

Özellikle bebekler için oldukça önemli olan melatonin hormonu, ilk 3 ay boyunca anne sütünden karşılanır. Bu nedenle annelerin melatonin hormon seviyelerine ekstra dikkat etmeleri gerekir. Anne sütünden bebeğe geçen melatonin hormonu en fazla akşam saatlerinde artar ve bu sayede bebeğin uykusuzluk, alerji, sancı gibi problemlerinin önüne geçer.

Hangi besinlerde melatonin bulunur?

Melatoninin salgılanması için triptofan isimli aminoaside ihtiyaç vardır. Dolayısıyla triptofan içeriği yüksek olan besinler, melatonin hormonunun salgılanmasına destek sağlarlar. Bu besinler arasında; kızılcık, deve dikeni, rezene, anason, vişne, papatya, fındık, badem, çilek, elma, portakal, böğürtlen, et ve balıkta yüksek oranda triptofan bulunur.

Melatonin hormonunun salgılanmasını desteklemek için öneriler

  • Melatoninin yüksek oranda salgılandığı 23:00ile 05:00 saatleri arasında derin uykuda olmaya özen gösterir.
  • Melatoninin salgılanmasını sağlamak adına gece lambası kullanmayın.
  • Mavi ışık, beyne hala gündüz olduğu sinyalini verdiğinden melatonin hormonunun salgılanmasını azaltabilir. Bu nedenle gece yatmadan önce telefon, televizyon, bilgisayar gibi mavi ışık yayan teknolojik aletlere maruz kalmamaya dikkat edin.
  • Uykusuzluk, depresyon, kaygı bozukluğu, halsizlik, ödem artışı gibi belirtileriniz olması halinde melatonin eksikliğiniz bulunmasına bağlı olarak destek almak adına bir uzmana başvurun.